Matras, Jan2024-02-122024-02-122013Polish Journal of Agronomy, 2013, nr 14, 22–362081-278910.26114/pja.iung.170.2013.14.03https://bc.iung.pl/handle/123456789/574Genetic diversity occurring in forests is a very important part of the overall genetic diversity of plant and animal world. In natural and semi-natural communities existing genetic diversity is the result of the process of adaptation to life in certain environmental conditions (natural selection). The existing genetic variability is also an essential condition for the functioning of the species and populations in the changing conditions of the environment (e.g. global warming). The special program for conservation of the genetic diversity of forest trees has been implemented in State forests since 1991 within the framework of the “Program of conserving of forest genetic resources and breeding of forest trees in Poland”. A t the same time the first gene reserves were chosen in forests. Till 2010 in the State Forests 210 gene reserves (populations) with a total area of 3157 hectares were selected in the State Forests. Additionally 115 populations of trees and shrubs with a total area 2519 hectares were also selected in national parks as gene reserves. A n essential complement to conservation the genetic variation at the level of populations are clonal archives where individual genotypes (plus trees, trees as monuments of nature and locally valuable single trees) are protected. In addition to the long-term program the short-term activities are carried out concerning the conservation and restitution of vulnerable and threatened species and populations. Such programs are implemented, among others for Silver fir (Abies alba Mill. population from Sudety Mountains, yew (Taxus baccata L.), rowan (Sorbus torminalis Crantz.), pine (Pinus sylvestris L.) populations from Noteć river and Milicz area and Norway spruce (Picea abies Karst.) population from East-Carpathians.Zróżnicowanie genetyczne roślin drzewiastych w lasach jest bardzo istotną częścią ogólnego zróżnicowania genetycznego biosfery. W zbiorowiskach naturalnych i zbliżonych do naturalnych istniejące zróżnicowanie genetyczne jest wynikiem selekcji naturalnej. Istniejąca zmienność genetyczna umożliwia adaptację gatunków i populacji do zmieniających się warunków środowiska. Ochrona zróżnicowania genetycznego drzew leśnych realizowana jest na szeroką skalę w Lasach Państwowych od 1991 r. w ramach „Programu zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych w Polsce”. Do 2010 r. zakwalifikowano jako zachowawcze w lasach 210 populacji drzew o łącznej powierzchni 3157 ha, a w parkach narodowych 115 populacji drzew i krzewów zajmujących łącznie powierzchnię 2519 ha. Istotnym uzupełnieniem ochrony zmienności na poziomie populacji są archiwa klonów, gdzie chronione są pojedyncze genotypy (drzewa mateczne, pomniki przyrody z obszarów leśnych oraz cenne lokalnie egzemplarze drzew). Oprócz programu długofalowego realizowane są programy operacyjne dotyczące zachowania i restytucji populacji ginących i zagrożonych, m.in. dla jodły populacji sudeckiej, cisa pospolitego, jarząbu brekinii, sosny z Puszczy Noteckiej, sosny milicko- -kubryckiej czy świerka wschodnio-karpackiego.application/pdfplforest gene resourcesgenetic variabilitygene reservesgenotypes for gene conservationin situ plotsex situ plots.leśne zasoby genoweróżnorodność genetycznapopulacje zachowawczegenotypy zachowawczepowierzchnie zachowawcze in situpowierzchnie zachowawcze ex situinfo:eu-repo/semantics/article