Klimkowicz-Pawlas, Agnieszka2024-07-152024-07-152008Monografie i Rozprawy Naukowe, 22, ss. 92978-83-7562-029-0https://bc.iung.pl/handle/123456789/1641The paper provides a review of information on the effects of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) – representing a group of persistent organic pollutants – on the soil habitat functions. The results of the experiments conducted in last period at the Department of Soil Science Erosion and Land Conservation IUNG-PIB in Pulawy were taken into account. The role of soil as a habitat for soil microorganisms and plants was presented. Soil organisms may influence the properties of the soil environment and can be affected by many (naturals and anthropogenic) factors. Special attention was paid to the role of chemical pollutants – in particular PAHs (sources, content in soil, persistence, fate in the environment and mechanisms of toxicity). Effect of contaminants on the soil environment is evaluated on the basis of the ecotoxicological investigations. The main problems related to the evaluation of ecotoxic properties of chemicals and properties of contaminated soils were described with reference to the present work in this field. The results of ecotoxicological tests may be used in ecological risk assessment procedure. The aspect of the effects of PAHs on plants at the early stage of their development and the soil microbial activity was discussed widely. The effects of PAHs in soils depend on many factors such as soil properties, concentration and properties of compounds, time of exposure and type of tested organisms. The toxicity parameters (calculated for plants and microorganisms in different experimental conditions) and their relation to the soil and PAH properties were also presented.Dokonano przeglądu piśmiennictwa naukowego z zakresu oddziaływania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) – reprezentujących grupę trwałych zanieczyszczeń organicznych – na siedliskowe funkcje gleby. W doborze prac w istotnym zakresie uwzględniono prace prowadzone w ostatnim okresie w Zakładzie Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów IUNG-PIB w Puławach. Przedstawiono rolę gleby jako siedliska dla mikroorganizmów glebowych i roślin z uwzględnieniem czynników warunkujących wzrost i rozwój organizmów glebowych oraz roli tych organizmów w kształtowaniu środowiska glebowego. Środowisko glebowe może jednak ulegać degradacji w wyniku oddziaływania czynników naturalnych i antropogenicznych. Przy omawianiu tego zagadnienia zwrócono uwagę na rolę zanieczyszczeń chemicznych – a w szczególności WWA (źródła, zawartość w glebie, trwałość, możliwości degradacji, mechanizmy oddziaływania). Wpływ zanieczyszczeń na środowisko glebowe oceniany jest na podstawie badań ekotoksykologicznych. Opisano podstawowe problemy związane z prowadzeniem tego typu badań w glebach – zarówno w przypadku oceny właściwości ekotoksycznych substancji chemicznych jak i w ocenie właściwości gleb zanieczyszczonych – nawiązując do aktualnych prac normalizacyjnych w tym zakresie. Zwrócono także uwagę na możliwości wykorzystania wyników badań z zakresu ekotoksykologii w ocenie ryzyka ekologicznego. W dalszej części pracy szczegółowo omówiono oddziaływanie WWA na rośliny w początkowej fazie wzrostu oraz na aktywność mikroorganizmów glebowych; wykorzystano głównie wyniki prac prowadzonych w IUNG-PIB, w tym badania własne autorki. Oddziaływanie WWA w glebach jest uzależnione od wielu czynników takich jak: abiotyczne i biologiczne właściwości gleb, fizykochemiczne właściwości związków oraz ich zawartość w glebie, czas oddziaływania na badane organizmy oraz rodzaj organizmu testowego. Przedstawiono również wskaźniki toksyczności WWA wyznaczone dla roślin i mikroorganizmów glebowych w zróżnicowanych warunkach doświadczalnych oraz zależności pomiędzy tymi wskaźnikami a właściwościami gleb i właściwościami węglowodorów.application/pdfplsoil habitat functioncontaminated soilpersistent organic pollutantsPAHecotoxicityphytotoxicitysoil microbial activityplantsfunkcja siedliskowazanieczyszczenie glebytrwałe zanieczyszczenia organiczneWWAekotoksycznośćfitotoksycznośćaktywność mikrobiologiczna glebrośliny